In dit topic gaan we proberen om nuttige en handige info te verzamelen die relevant kan zijn als je een AMD Ryzen systeem bezit, gaat aankopen of wilt bouwen.

Deze info is in de eerste plaats bedoeld om een goed werkend en best presterend systeem te verkrijgen met de hardware die jij tot je beschikking hebt.

Mocht je een systeem willen aankopen of bouwen dan kan je deze info gebruiken om in je zoektocht naar computeronderdelen, de componenten uit te zoeken die binnen je budget passen en toch goed samenwerken.

Een belangrijk onderdeel op een moederbord is een VRM of "Voltage Regulator Module".

Een VRM of "Voltage Regulator Module" kwam jaren geleden nauwelijks of niet ter sprake maar met het steeds stijgende aantal cores is dit ondertussen een belangrijk onderdeel geworden van een moederbord. Een VRM zorgt voor het omzetten van de 12V spanning geleverd door je voeding naar een spanning die je processor nodig heeft, afhankelijk van de belasting om goed zijn werk te kunnen doen. Vroeger kon je wel eens de spoelen tellen om te kijken hoeveel stroom fasen je moederbord had, maar dat is verleden tijd en dat trucje gaat niet meer op.

Tegenwoordig word er door de fabrikanten graag geadverteerd over hoeveel stroom fasen hun moederbord beschikt maar ook deze info is vaak niet helemaal correct.

Maar is een moederbord met 6 echte fasen dan beter dan een moederbord met 4 echte fasen? Dit hoeft niet altijd het geval te zijn en veel hangt af van de opbouw van een VRM en de kwaliteit van de gebruikte componenten.

Ben je geïnteresseerd in de werking van een VRM dan vind je via de volgende links meer info hierover.
https://nl.hardware.info/artikel/9777/z ... moederbord

https://en.wikichip.org/wiki/voltage_regulator_module

Zoek je meer info over de VRM van een bepaald moederbord kan je via de volgende links veel info en reviews vinden.

AM4 B350 / X370 / B450 / X470 VRM Lijst.

AM4 A520 / B550 / X570 VRM lijst.

Het AM4 platform werd geïntroduceerd eind 2016 voor OEM partners en begin 2017 was deze beschikbaar voor de gewone consument.
Al snel na de introductie werd duidelijk dat het AM4 platform kieskeurig was als het om geheugen ging.
Niet booten van het systeem, vastlopers en crashes waren schering en inslag, maar gelukkig is daar heel wat verbetering in gekomen en is er hard gewerkt door de verschillende moederbordfabrikanten en AMD om deze problemen zo snel mogelijk op te lossen.

Het is dus belangrijk je goed te informeren naar de mogelijkheden en een plaats om daar mee te starten is de Ryzen processor memory compatibility list. hier kan je zoeken op merk, memory IC en timings.
De volgende stap is om de QVL van de fabrikant van je moederbord te raadplegen, word je geheugenmodule of modules niet vermeld wil dit niet zeggen dat het geheugen niet werkt maar het geeft je wel extra zekerheid.

Geheugenmodules die vanaf het begin goed werken met Ryzen zijn de modules die voorzien zijn van Samsung B-Die IC's.
Voor geheugenmodules voorzien van Samsung's B-Die IC's dien je wel dieper in je geldbuidel te tasten. Op dit moment zijn de prijzen van het geheugen enorm gezakt, zo koste een setje G.Skill Flare X F4-3200C14D-16GFX van 16GB in Augustes 2018 rond de 230€ en nu September 2020 kost dat zelfde setje 119€ , dat is 93% goedkoper. Maar hoe herken je zo een module? Aan de module of in de specificaties is dat helaas niet terug te vinden, maar vaak zijn dat modules met de laagste Cas latency voorzien van deze Samsung B-Die IC's b.v 3200Mhz CL14 of 3600Mhz CL16 om maar een voorbeeld te geven. Maar ook hier is het opletten, want sommige fabrikanten leveren modules met verschillende IC's zo worden ze geleverd met zowel Samsung, Hynix als Micron IC's. Gelukkig zijn er heel wat tweakers die hier mee in de weer zijn en op hardwareluxx.de is er een enorme grote lijst van geheugenmodules met Samsung B-Die IC's die je hier kan vinden.
Aanbevolen geheugenkits voor Ryzen 2000 & 3000 serie vind je ook op premiumbuilds.com.

Maar hoeveel prestaties kan je extra uit je systeem persen door het gebruik van sneller geheugen en heeft dat wel nut?
Als je goedkoop DDR4 2133Mhz geheugen gaat gebruiken verlies je al vlug 10% prestaties t.o.v DDR4 3600Mhz.
De prestatie winst hangt af van de software die je gebruikt en zo zal de ene software er meer baat bij hebben dan de andere.
Hetzelfde geld voor games, de resolutie waarop je speelt is ook belangrijk, zo zal je op 1080p meer winst boeken dan dat je op hogere resoluties speelt.
Het nut van sneller geheugen hebben ze nader bekeken op Hardware info.
Door de geheugen timings nog verder te optimaliseren is het mogelijk om nog wat extra prestaties uit je geheugen te halen.
Hoe we hiervoor te werk gaan gaan we nu verder bekijken.

Een waarschuwing is hier wel op zijn plaats, als je systeem crasht kan dit tot gevolg hebben dat je Windows bestanden
beschadigd kunnen worden en je er een slecht of niet werkend besturingssysteem aan over houdt.

Ga hier dan ook niet mee aan het experimenteren op een systeem dat je dagelijks nodig hebt
en waar belangrijke bestanden op staan.

Geheugen optimalisatie, fijn afstellen of overclocken van het geheugen kan door de diverse geheugen timings zo in te stellen dat je zo hoog mogelijke prestaties verkrijgt zonder dat je systeem aan stabiliteit moet inboeten. Maar hoe begin je daar aan en voor de meeste onder ons is dit een wirwar van termen waarvan we de betekenis en of de werking niet weten. Nu bestaat de DRAM Calculator for Ryzen welke werd ontwikkeld door Yuri Bubly aka 1usmus welke actief is op techpowerup.com. Hij heeft daar een mooie artikel geschreven welke meer inzicht geeft in Ryzen, de geheugen problematiek met zijn mogelijke oplossingen.
Wie daar interesse in heeft kan ik deze handleiding van harte aanbevelen.
Voor we met de DRAM Calculator for Ryzen aan de slag kunnen hebben we nog essentiële informatie over het geheugen nodig.
Deze info kunnen we achterhalen m.b.v. Thaiphoon Burner, deze applicatie is te downloaden op de Thaiphoon Burner website.
Download de freeware version en sla het bestand op, vervolgens pakt je het bestand uit.
In de map met de uitgepakte bestanden dubbelklik op waarna de applicatie word gestart.
Krijgt men een melding van gebruikersaccountbeheer, klik dan op Ja om de applicatie toe te staan.
Allereerst verschijnt een venster over de product registratie.

Daar voor ons doel de gratis versie voldoet zetten we een vinkje bij "Do not show this dialog box at startup" en klik op Close.


Klik in het programmavenster op Read, nu worden de geheugen modules getoond en klik nu op de eerste module
waarna de SPD word uitgelezen en de benodigde info verschijnt in volgend scherm.


De belangrijke info is rood omlijnd, met deze info kunnen we nu aan de slag gaan met de DRAM Calculator for Ryzen.

Thaiphoon Burner gaf onze de volgende info:

Samsung IC's
B-die
Single rank
Frequentie zoals het geheugen XMP is gecertificeerd.

Met de info die we nu hebben kunnen we aan de slag met de DRAM Calculator for Ryzen.

De DRAM Calculator for Ryzen is te downloaden op de website van techpowerup.com.
Selecteer een downloadserver en sla het bestand op, pak het bestand vervolgens uit.
In de map met uitgepakte bestanden dubbelklik op waarna de applicatie wordt gestart.
Verschijnt een melding van gebruikersaccountbeheer, klik dan op Ja om de applicatie toe te staan.


In het rood omlijnde vak dienen we nu de juiste info te vermelden zoals die ondertussen gekend is en ga dit wat verder toelichten.

Processor.


Memory Type.


DRAM PCB revision.


Memory Rank.


Frequency.


BCLK.


DIMM Modules.


Motherboard.


Als ik dit vertaal voor het door mij gebruikte systeem ziet dit er als volgt uit.


Klik nu op Calculate SAFE, dit geeft je wat lossere timings. Later als de optie Calculate SAFE goed werkt kan je kiezen voor Calculate FAST voor strakkere timings van je geheugen.



Met de verkregen waardes die rood omlijnd zijn moeten we nu aan de slag in het BIOS.

In het BIOS kunnen we nu de bovenstaand verkregen settings gaan invoeren of wijzigen.
Omdat de plaats waar je deze settings terug vind vaak merk gebonden is, hieronder enkele tips waar deze te vinden.
Asrock -> OC Tweaker
Asus -> Ai Tweaker
Gigabyte -> Tweaker
MSI -> OC section



Vervolgens kunnen we nu alle waardes die gegeven zijn door de DRAM Calculator invoeren in de daarvoor bestemde locaties.
Vind men een waarde niet terug dan zal deze vermoedelijk niet aanwezig zijn om te wijzigen, dit kan variëren naargelang het merk, type van het moederbord en de gebruikte BIOS versie.
Een punt van aandacht is dat de vermelde timings niet altijd in de volgorde staan zoals ze vermeld worden door DRAM Calculator,
het is dus opletten dat je de juiste waarde aanpast want dit kan voor iedere BIOS anders zijn.
Ook wil ik meegeven dat de spaties in de benamingen niet altijd aanwezig zijn, zo kan b.v tRDRD SCL worden vermeld als tRDRDSCL en tWRWR SCL worden vermeld als tWRWRSCL enz........
Als de nodige instellingen voltooid zijn slaan we de wijzigingen op en herstarten het systeem.

Na een succesvolle herstart is het van belang om de stabiliteit van het geheugen te testen, zelf heb ik goede ervaringen met de HCI Memtest.
Download HCI Memtest, en pak het bestand uit. In de uitgepakte map vind je een manual.html en memtest.exe.
Dubbelklik nu op en er verschijnt volgend venster.


Klik op OK en Memtest opent.


Selecteer nu All unused RAM en vul daar 2048 in. Sleep dit venster naar de bovenkant van je scherm.
Herhaal bovenstaande zo vaak zodat je ongeveer je gehele geheugen gaat testen.
Klik nu op Start Testing waarna het volgende venster verschijnt.


Klik nu op OK waarna het testen van de opgegeven geheugen grootte van start gaat.



Het geheugen wat er getest wordt kan je controleren in taakbeheer.

In de bovenstaande afbeelding test ik ongeveer 15 GB van het geheugen en is er 97% in gebruik.
Test nooit meer dan wat er fysiek aan geheugen aanwezig is in het systeem, anders wordt het wisselbestand aangesproken en
gaat de geheugentest naar je HD of SSD schrijven wat niet de bedoeling is.
In de volgende afbeelding heb ik meer dan 16 GB getest en is goed te zien dat het wisselbestand op de SSD wordt aangesproken.


Laat de geheugentest zo lang mogelijk lopen, hoe langer de test hoe betrouwbaarder het resultaat.